Platypus Information In Marathi प्लॅटिपस हा प्राणी ऑस्ट्रेलियामध्ये आढळून येतो. या प्राण्याला डकबिल असे म्हटले जाते. त्या व्यतिरिक्त वॉटरमोल, प्लॅटिपस असे नाव आहे. प्लॅटिपस हे प्राणी मांसाहारी असून ते निशाचर प्राणी आहेत. प्लॅटिपस हे प्राणी त्यांचा जास्तीत जास्त वेळ पाण्यामध्ये घालवतात किंवा बिळे तयार करण्याकरिता घालवतात.
प्लॅटिपस प्राण्याची संपूर्ण माहिती Platypus Information In Marathi
प्लॅटिपस हे प्राणी पूर्व व्हिक्टोरिया, तस्मानिया पूर्व ऑस्ट्रेलिया या प्रदेशांमध्ये आढळून येतात. हे प्राणी शिकारीसाठी आपले दहा ते बारा तास वेस्ट करतात. त्यानंतर हे प्राणी कीटकांच्या अळ्या शोधण्यासाठीच आपला वेळ गमावतात. या प्राण्यांचा जास्तीत जास्त वेळ हा शिकार करण्यामध्ये व नदीकाठी बिळे तयार करण्यासाठी जातो. हे प्राणी खूप प्राचीन आहे कारण त्यांचे जुने सापडलेले जीवाश्म हे एक लाख वर्षांपूर्वीचे कालखंडातील आहेत. तर चला मग जाणून घेऊया या प्राण्याविषयी सविस्तर माहिती.
| प्राणी | प्लॅटिपस |
| वैज्ञानिक नाव | Ornithorhynchus anatinus |
| क्लच आकार | १-३ |
| वस्तुमान | १- २.४ किलो (पुरुष), ०.७- १. ६ किलो (महिला) |
| दररोज झोप | १४ तास |
| कुटूंब | ऑर्निथोरहिनकिडे |
प्लॅटिपस हे प्राणी कुठे राहतात? (Where Do The Platypus Live In Marathi)
हे प्राणी मूळ ऑस्ट्रेलियाच्या पूर्व भागांमध्ये आढळून येतात. त्याचप्रमाणे हे प्राणी तस्मानिया येथे सुद्धा आढळून येतात. हे प्राणी जमिनीवर व पाण्यामध्ये सुद्धा राहू शकतात. उष्ण कटिबंधातील समुद्र, जलप्रवाह, समुद्रसपाटीपासून दोन हजार मीटर उंचावरील शीत सरोवरांमध्ये हे प्राणी आढळून येतात. पूर्व ऑस्ट्रेलिया हे या प्राण्यांचे घर आहे. जे गोड्या पाण्याच्या नद्या तसेच पाण्याच्या इतर प्रदेशांमध्ये आढळून येतात. बऱ्याचदा हे प्राणी खाऱ्या पाण्यामध्ये सुद्धा आढळून येतात.
प्लॅटिपस हे प्राणी निशाचर आहेत, त्यामुळे ते दिवसा लपून राहतात व संध्याकाळ पासून ते पहाटेपर्यंत शिकार करतात. हे प्राणी आपला जास्तीत जास्त वेळ पाण्यामध्ये घालवतात तसेच त्यांचा वेळ बोगदे करण्यासाठी सुद्धा जातो. बीळे तयार करण्यासाठी ते आपल्या पंजाचा वापर करतात. हे प्राणी खडक आणि कचरा येथे आढळून येतात.
प्लॅटिपस हे प्राणी काय खातात? (What Do Platypuses Eat In Marathi)
प्लॅटिपस हे प्राणी अळ्या, गोड्या पाण्यातील कोळंबी, मोलास्को माशांच्या अंडी, बेडूक इत्यादी खातात. हे प्राणी मांसाहारी प्राणी आहेत. त्या व्यतिरिक्त नद्या, तलाव, सरोवर यांच्या काठांवर बिळे करून राहतात. तेही त्यांना मिळेल त्या शिकार करून खातात. पाण्यातील जमिनीखाली लपलेले अपृष्ठवंशीय प्राणी सुद्धा खातात.
प्लॅटिपस या प्राण्याचे वर्णन (Description Of Platypus In Marathi)
प्लॅटिपस हा प्राणी अतिशय दिसायला वेगळा असून वेगळ्याच प्रजातीचा प्राणी आहे. हा अर्ध जलचर प्राणी असून अंडी देणाऱ्या प्राण्यांपैकी एक सस्तन प्राणी आहे. या प्राण्याचे बदकासारखे पाय व चोच असते. या प्राण्यांची लांबी 60 सेंटिमीटर असून त्या प्राण्याचे वजन 2 किलोग्रॅम पर्यंत असते. हे प्राणी नदीच्या तीरांवर बिळे करून राहतात. बिळाचे एक तोंड पाण्याखाली असते तर दुसरे तोंड तीरावर असते.
बिळाची लांबी साधारणतः सहा ते पंधरा मीटर असते. या बिळाला गवताचे अस्तर लावलेले असते, त्यामध्ये त्यांची घरट्यांची कोठे असते. मादी त्यामध्ये दोन गोल सर्व पांढरी चामड्यासारखी कवचदारी अंडी घालते. अंडी उबवण्याचे काम मादी करत असते. अंडी उबवण्यासाठी दोन आठवडे लागतात. जन्माच्या वेळी पिल्लांच्या अंगावर सुद्धा केस असतात. मादी आपल्या पिल्लांना दूध पाजते.
प्लॅटिपस हे प्राणी अर्ध जलीय आहेत तसेच ते जमिनीवरही राहू शकतात. या प्राण्यांच्या घराच्या मागच्या पायाच्या नखात विष असते ; परंतु त्यांच्या कार्याविषयी विशिष्ट माहिती नसते. या प्राण्यांच्या अंगावर दाट आखूड फर असतात. त्यांना बाह्य कान नसतात. शेपटी रुंद पसरट असते दिवसासारखी दिसते.
दुधाचे दात पडून जातात व त्या जागी शृंगी पट येतात. त्यांनीच हे प्राणी अन्नाचे तुकडे करतो. कवचधारी व मृदूकाय प्राणी कृमी कीटक यांचे अन्न आहे. मागच्या व पुढच्या पायांच्या बोटांमध्ये पडदे असतात. जे विषारी असून लहान प्राण्यांना जखमी किंवा प्राणी घातक असतात. मानव इतर मोठ्या प्राण्यांना झालेल्या जखमा फक्त वेदनाकारक असतात.
प्लॅटिपस या प्राण्याचे जीवन (Life of Platypus In Marathi)
या प्राण्यांच्या जीवन चक्राबद्दल विशेष अशी माहिती सापडलेली नाही परंतु पाण्यामध्येच हे प्राणी आपले प्रेम संबंध वाढवतात. विणीचा हंगाम येतो तेव्हा नर व मादी एकत्र येतात. यांच्या विनिचा हंगाम हा हिवाळ्यापासून सुरुवात होतो म्हणजेच वसंत ऋतुच्या सुरुवातीपासून यांचा विणीचा हंगाम सुरू होतो. पिल्लांना जन्म देण्यापूर्वी नदीकाठी मादी बीळ खंदून त्यामध्ये गवत आणून दोन अंडी देते. अंडी उगवण्यासाठी किमान दोन आठवड्यांचा कालावधी लागतो. पिल्ले बाहेर येण्यासाठी मादी त्या पिल्लांना उबवते.
अंड्यातून पिल्ले बाहेर आल्यानंतर त्यांच्या अंगावर केस असतात. मादी पिल्लांना दूध पाजते, हे पिल्ले दोन ते चार महिने सुरक्षित राहतात. त्यानंतर आई सोबत बाहेर फिरतात. या पिल्लांना जन्मतः दात येतात जे लवकर पडतात. बारा ते अठरा महिन्याच्या वयात नवर आणि मादी दोघेही पूर्ण आकारात पोहोचतात. या प्राण्यांचे आयुष्य वीस वर्ष असते तसेच हे प्राणी बंदिवासामध्ये 23-24 वर्ष जगू शकतात. लहान संस्थान प्राण्यांच्या तुलनेत या प्राण्यांचे आयुष्य खूप जास्त असते.
प्लॅटिपस हे पाणी नष्ट होण्याचे कारणे :
या प्राण्यांची शिकार आदिवासी भागांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. प्लॅटिपस या प्राण्यांच्या प्रजाती नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत असे मानले जाते. त्यामुळे तेथील सरकारने यांचे संवर्धन करण्याचे यशस्वीरित्या प्रयत्न केले आहेत.
या प्राण्यांचे मुख्यता प्रदूषण, जाळे व सापडे यांच्या अधिवासात त्यांची शिकार केली जाते. अति दुष्काळ जलप्रवाह, पाण्याची पातळी कमी होणे हे देखील त्यांच्या करता धोका ठरतो. ऑस्ट्रेलियामध्ये या प्राण्यांच्या संख्येमध्ये 22 टक्क्याने घट झालेली आहे .
या प्राण्यांना होणारे आजार :
प्लॅटिपस हे प्राणी जंगलात राहतात, त्यामुळे अनेक रोगांनी ग्रस्त असतात. या प्राण्यांना बुरशीसारखा रोग होतो. जो त्यांच्या जीवनावर परिणाम करतो. या प्राण्यांना त्यांच्या पायांना किंवा शेपटी मागे विविध त्वचेचे रोग निर्माण होतात. या प्राण्यांमध्ये अल्सर विकसित होऊ शकतात. या प्राण्यांची त्यामुळे मृत्यू होतो त्यांच्या शरीराचे तापमान वाढते तसेच त्यांच्या अन्न खाण्याच्या क्रियेवर देखील हे रोग परिणाम करतात. परिणामी त्यांना रोगामुळे मृत्यू येतो व या प्राण्यांच्या संख्येत घट होते.
प्लॅटिपसबद्दल मनोरंजक तथ्ये:
- अंडी घालणाऱ्या सस्तन प्राण्यांच्या फक्त पाच प्रजातींपैकी ते एक आहेत. इतर म्हणजे इकिडना, काटेरी अँटिटरच्या चार प्रजाती आणि बदक-बिल प्लॅटिपस.
- प्लॅटिपसला बदकासारखे बिल, जाळेदार पाय आणि बीव्हरसारखी शेपटी असते. ते अर्ध-जलीय प्राणी आहेत जे पूर्व ऑस्ट्रेलियातील गोड्या पाण्यातील नद्या आणि प्रवाहांमध्ये राहतात.
- प्लॅटिपस विषारी असतात. नर प्लॅटिपसमध्ये प्रत्येक मागच्या पायावर एक स्पर असतो जो विष ग्रंथीशी जोडलेला असतो. विष मानवांसाठी घातक नाही, परंतु ते तीव्र वेदना होऊ शकते.
- प्लॅटिपसच्या बिलांमध्ये इलेक्ट्रोरेसेप्टर्स असतात. हे रिसेप्टर्स त्यांना मासे आणि कोळंबी यांसारख्या त्यांच्या शिकारची विद्युत क्षेत्रे शोधण्याची परवानगी देतात.
- प्लॅटिपस हे एकटे प्राणी असतात. ते फक्त जोडीदारासाठी एकत्र येतात.
- मादी प्लॅटिपस एक ते तीन अंडी एका पुरणात घालतात. अंडी सुमारे 10 दिवसांनी बाहेर पडतात. कोवळ्या प्लॅटिपसला पगल म्हणतात.
- पगल्स अंड्यातून बाहेर पडतात तेव्हा ते आंधळे आणि असहाय्य असतात. ते सुमारे तीन महिने त्यांच्या आईसोबत बुरुजात राहतात.
- प्लॅटिपस ही एक लुप्तप्राय प्रजाती आहे. अधिवास नष्ट झाल्याने आणि प्रदूषणामुळे त्यांची लोकसंख्या घटली आहे.
Conclusion:
प्लॅटिपस हा एक आकर्षक प्राणी आहे जो वर्गीकरणास नकार देतो. हा सस्तन प्राणी आहे, पण अंडी घालतो. त्यात बदकासारखे बिल, बीव्हरसारखी शेपटी आणि ओटरसारखे पाय आहेत. हे विषारी आहे आणि त्याच्या बिलामध्ये इलेक्ट्रोरेसेप्टर्स आहेत जे त्याला पाण्यात शिकार समजू देतात.
FAQ:
प्लॅटिपस काय आहे?
प्लॅटिपस हा एक छोटा, अंडी देणारा सस्तन प्राणी आहे जो मूळचा पूर्व ऑस्ट्रेलियाचा आहे.
प्लॅटिपस विषारी आहेत का?
होय, नर प्लॅटिपस विषारी असतात. त्यांच्या मागच्या पायांवर तीक्ष्ण स्पर्सची जोडी असते जी विष ग्रंथींशी जोडलेली असते. विष मानवांसाठी घातक नाही, परंतु यामुळे तीव्र वेदना आणि सूज येऊ शकते.
प्लॅटिपस कुठे राहतात?
क्वीन्सलँड ते व्हिक्टोरियापर्यंत पूर्व ऑस्ट्रेलियात प्लॅटिपस आढळतात. ते गोड्या पाण्याच्या नद्या, नाले आणि तलावात राहतात.
प्लॅटिपस काय खातात?
प्लॅटिपस हे मांसाहारी आहेत. ते विविध प्रकारचे लहान जलचर खातात, ज्यात कीटक, वर्म्स आणि क्रेफिश यांचा समावेश होतो.
प्लॅटिपसचे पुनरुत्पादन कसे होते?
अंडी घालणाऱ्या दोन सस्तन प्राण्यांपैकी एक प्लॅटिपस आहे. मादी एका बुरूजमध्ये 1-3 अंडी घालतात. साधारण 10 दिवसांनी अंडी उबतात. तरुण प्लॅटिपसला “पगल्स” म्हणतात.