Monkey Animal Information In Marathi आपण माकड या प्राण्याविषयी बऱ्याच गोष्टी ऐकल्या असतील माकड हा प्राणी ग्रामीण भागात, शहरात तसेच जंगलांमध्ये आढळून येतो. या प्राण्यांच्या अनेक प्रजाती पृथ्वीवर आहेत. तर चला मग आज आपण माकड या प्राण्यांविषयी सविस्तर माहिती पाहूया.
माकड कोठे राहतो ?
माकड हा प्राणी असा आहे, जो जंगल, शहर व ग्रामीण भागात आढळून येतो. माकडांची सर्वात वजनदार प्रजाती ही पश्चिम हिमालयामध्ये आढळून येते. त्या माकडाचे वजन 15 ते 25 किलो असते तसेच त्या माकडांची उंची 30 ते 45 सेंटिमीटर असते व त्या माकडांची शेपूट हे 30 ते 45 सेंटीमीटर लांब असते. इतर प्रदेशातील माकड हे 12 ते 14 किलो ग्रॅम वजनाचे असतात. माकड हे हिमालयापासून ते कन्याकुमारी पर्यंत तसेच श्रीलंका इथे आढळतात.
माकड प्राण्याची संपूर्ण माहिती Monkey Animal Information In Marathi
मात्र माकडांची जात पश्चिम वाळवंटामध्ये आढळत नाही. वानरांच्या एकूण 14 पोटजाती आहेत. हिमालय पर्वतावर जिथे नेहमीच बर्फ पडत असतो. एवढ्या थंड वातावरणात देखील माकड आढळून येतात. तेथील उंच पर्वतावर आढळणाऱ्या सूचीपूर्वी वृक्षाची पाने, फळे, फुले खाऊन आपला उदरनिर्वाह भागवतात. बरेच माकड कीटक लहान प्राणी देखील खातात. माकड हे केळीची साल काढून खातात.
| प्राणी | माकड |
| शास्त्रीय नाव | Cercopithecidae |
| इंग्रजी नाव | Monkey |
| जात | सस्तन |
| वर्ग | Primates |
| आयुर्मान | १०-५० वर्षे |
माकड कसा दिसतो?
माकडांचे अनेक प्रकारानुसार त्याचे वर्णन केले जाते. काही प्रगतींच्या माकडाचे तोंड हात व पाय संपूर्ण काळे असतात. तसेच त्याची कातडी ही काळी असते. सर्व केसांवर मऊ राखेरी रंगाचे केस असतात. डोक्यावरचे पांढरे केस किंचित पुढे आलेले असतात.
माकडांचे डोळे तपकिरी रंगाचे असतात. माकडाचे सुळे दात खूपच तीक्ष्ण असतात. त्याने जर माणसाला चावा घेतला तर ते माणसाला जखमी करू शकतात. हिमालयातील वानरांच्या अंगावर दात पांढरे केस असतात. तसेच त्यांच्या गालात दोन पिशव्या असतात. ज्यामध्ये ते अन्न सापडलं की, भराभर साठवून ठेवतात. नंतर मग सावकाश खात बसतात.
माकडं काय खातात?
माकडं झाडांची फळे, फुलं पान या व्यतिरिक्त केळी त्यांची अत्यंत प्रिय फळ आहेत. माकड ज्या भागांमध्ये राहतो तेथील वनस्पतींवर अवलंबून त्यांचा आहार असतो. परिस्थितीनुसार त्याच्या खाण्या केल्या मध्ये बदल होत राहतो काही माकडे सर्व भक्षक असतात म्हणजे ती फळ आणि नट यांसारखे वनस्पतींवर देखील आपले पोट भरू शकतात. या व्यतिरिक्त काही माकडांची प्रजाती ही सरडे पक्षांची अंडे, अन्न, वनस्पती पाने, फळं, फुलं हे देखील सेवन करतात. तसेच ऋतू बदलल्यानंतर देखील माकडांच्या आहारावर फरक पडतो. ज्या मोसम मध्ये वनस्पतींना फळ फुल व पाने येतात त्यांच्यावर यांचा आहार अवलंबून असतो. म्हणजेच माकड जानेवारी ते मी पर्यंत पिकलेले फळ खातात आणि अजून ते डिसेंबर या काळात जास्तीत जास्त झाडांची पाने खाऊन आपले पोट भरतात.
माकडाचे जीवन :
माकड हे एक सामाजिक जीवन जगतात. हे प्राणी गटामध्ये राहतात. त्यांचे असे अनेक गट असतात त्यांना एकदल म्हणून ओळखले जाते. माकडांची सामाजिक रचना खूप मोठी असते त्यामध्ये पुरुष गट म्हणजेच त्यांची एक सामान्य सेना असते. ज्यामध्ये एक पुरुष व महिला इतर पुरुषांच्या गटाचे नेतृत्व करते. माकड नराला सर्व माद्यांमध्ये वीण करण्यासाठी प्रवेश असतो. परंतु त्यांच्या टोळीमध्ये राजवटीच्या बाहेरील नर माकडांचा सतत धोका असतो जे त्याला उलटून टाकू शकतात.
माकडांच्या एका कळपांमध्ये 30 ते 40 माकड असून त्यामध्ये नर, माद्या व त्यांची लहान पिल्ले असतात. कडपाचा जो सरदार असतो. तोवर माकड इतरांवर हुकूम गाजवत असतो. प्रमुख नर इतरांचे अंग देखील साफ करीत नाही. स्वतःचे अंग देखील इतरांकडून साफ करून घेतो. माकडांमध्ये त्यांची मादी माजावर आल्यावर अनेक नरांशी तिचा संबंध येतो. त्यामुळे गर्भधारणेनंतर ती 170 दिवसांनी एक किंवा दोन पिल्लांना जन्म देते. पिल्ललाचे वजन 0.40 किलो पेक्षाही कमी असते. पिल्लांची वाढ ही सतत सात वर्षांपर्यंत होते जन्मल्यानंतर पिल्लू तिच्या आईच्या पोटाला घट्ट बिलगुण राहते. तसेच त्याच्या आईची दूध पिते. तिच्या आईबरोबर हिंडते. हे पिल्लू एक महिन्यानंतर आईपासून थोडे दूर होऊ लागते
माकडाचे प्रकार :
माकडांचे 14 प्रजाती आढळून येतात त्यामध्ये माकड हे वेगवेगळ्या विभागांमध्ये भिन्न प्रकारची माकडे आढळून येतात. त्यांच्या काही प्रजाती पुढील प्रमाणे.
सिंह पूछ माकड : सिंह पूछवाले माकड केरळ राज्यांमध्ये आढळून येतात. या माकडांचे शास्त्रीय नाव मॅकाका सिलेनस असून हे माकड वर्तुळाकार चेहऱ्याचे तसेच करण्या व पांढऱ्या रंगाचे दिसते. त्याच्या चेहऱ्यावर केसांचे पुष्कळ झुपके पाहायला मिळतात. या माकडांच्या शक्तीच्या टोकाला सिंहाच्या शेपटी सारख्या केसांचा झुबका पाहायला मिळतो. त्यामुळे या माकडाचे नाव सिंह पूछ वाले माकड असे पडले. नरामध्ये शेपटीच्या केसांचा झुबका सर्वात जास्त लांब व जाड असतो. ही माकडे सुद्धा नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहे.
लाल तोंडाचे माकड : या माकडाचे तोंड लाल असते. त्यामुळे या माकडाला लाल तोंडाचे माकड किंवा टोपी माकड सुद्धा म्हटले जाते. हे माकड मॅकाका या प्रजातीतील असून हे माकड भारत, चीन, म्यानमार, जपान, मलेशिया या देशांमध्ये आढळतात. भारतामध्ये लाल तोंडाची माकडे ही महाराष्ट्रातील पुणे, मुंबई, अहमदनगर, सातारा, नाशिक, सांगली या जिल्ह्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात आढळतात. या माकडाची उंची 60 सेंटिमीटर असून त्यांची शेपटी ही शरीरापेक्षा मोठी असते. यामध्ये पूर्ण वाढ झालेल्या नरांचे वजन हे सहा ते नऊ किलो ग्रॅम असते तर मादीचे वजन पाच ते आठ किलो असते. या माकडांच्या डोक्यावर काळसर रंगाचे केस असतात डोक्यावर जणू काही टोपी घातल्याचा भास होतो म्हणून यांना टोपी माकड सुद्धा म्हटले जाते. या माकडाचे तोंड लालसर असते, म्हणून याला लाल तोंडाचे माकड सुद्धा म्हटले जाते.
ऱ्हिसस माकड : या माकडाची प्रगती ही भारताच्या उत्तरे पुढील राज्यांमध्ये आढळून येते. ही प्रजाती इतर माकडांपेक्षा वेगळीच आहे. त्यांना सामान्यपणे उत्तरी माकडे देखील म्हटले जाते. काही वेळा ही माकडे महाराष्ट्रात नाशिक मुंबई आणि अन्य भागात सुद्धा दिसून येतात. ही माकड लाल तोंडाच्या माकडा पेक्षा वजनाने जास्त असून त्याचे शास्त्रीय नाव मॅकाका म्यूलाट्टा असून त्यांना ऱ्हिसस माकड सुद्धा म्हटले जाते. या माकडांचा उपयोग उंदराप्रमाणे जीवशास्त्रात संशोधन करण्यासाठी केला जातो.
पिग्मी मार्मोसेट माकड : या माकडांची शरीर रचना ही इतर माकडांच्या तुलनेने खूपच लहान आहे. मात्र ही एक जगासंबंधीत नवीनच प्रजाती आहे. ही प्रजाती दक्षिण अमेरिकेतील ॲमेझॉनच्या पश्चिम किनाऱ्यावरील उष्णकटिबंधीय जंगलांमध्ये आढळते.
या माकडाचे वजन केवळ शंभर ग्रॅम असून ही पृथ्वीवरील सर्वात लहान माकड आहे.
प्रोबोसिस माकड : हे माकड लांब नाक असलेले माकड आहे. त्यामुळे त्याला नासिक माकड देखील म्हटले जाते. जुन्या झाडांमध्ये ही माकडे राहतात. तसेच त्यांचा रंग लालसर तपकिरी असतो. याचे मुख्य कारण म्हणजे त्यांचे नाक व सामान्य आकाराचे आहे, ही एक माकड प्रजाती आहे. जी दक्षिण पूर्व आशियाच्या दिशेने बोर्नियो या बेटांवर आढळते.
पांढऱ्या चेहऱ्याचे कॅपचिन माकड : हे माकड सेंट्रल अमेरिकन व्हाईस फेस कॅपचीन नावाने ओळखले जाते. या माकडांची प्रजाती ही मध्यम आकाराची असून त्यांच्या नावावरून आपल्याला कळते. जगामध्ये हे माकड केवळ मध्य अमेरिकेतील जंगलांमध्येच आढळतात. हे माकडे पर्यावरणामध्ये अतिशय महत्त्वाची कामगिरी बजावतात कारण जे फळ ते खातात. त्यांच्यामार्फत झाडांची निर्मिती होते.
मकाकोस माकड : या माकडांची प्रजाती ही फळ खाण्यात अतिशय तरबेज आहेत. त्यांच्या आहारामध्ये पाने, फळं, फुले आणि झाडांची साल यांचा समावेश असतो. काही माकडे खेकडे खाणाऱ्या माकडांच्या प्रजातीत येतात. कधीकधी लहान प्राणी किंवा पक्षांची अंडी, सरडे असे देखील खाऊ शकतात.
तर मित्रांनो, तुम्ही कोणत्या माकडांना पाहिले आहे व तुम्हाला ते माकड कसे वाटले इतर माकडांमध्ये तुम्हाला काही फरक जाणवला का?
FAQ
माकडाचे वजन किती असते?
उकिडवे बसले असता या माकडाची उंची ६० सेंमी. असते. शेपटी शरीराच्या लांबीपेक्षा मोठी असते. पूर्ण वाढ झालेल्या नराचे वजन ६–९ किग्रॅ., तर मादीचे वजन ५–८ किग्रॅ.
माकड हालचाल करण्यासाठी हातपाय का वापरतो?
प्रत्येक आधारामध्ये स्विंग करण्यासाठी
माकडाच्या जाती किती आहेत?
माकडांच्या ११ जाती
माकडे का महत्त्वाची आहेत?
पर्यटकांना आकर्षित करण्याव्यतिरिक्त, माकडे जंगलात महत्त्वाची भूमिका बजावतात कारण ते बिया पसरवतात . केव्हिनचे कार्य आम्हांला वृक्षतोड आणि रस्ता बांधणी यांसारख्या मानवी क्रियाकलापांमुळे जंगलातील छत विस्कळीत झाल्यावर माकडांवर कसा परिणाम होतो हे सांगण्यास मदत करते.
कोणत्या देशात सर्वाधिक माकडे आहेत?
ब्राझील