आर्डवार्क प्राण्याची संपूर्ण माहिती Aardvark animal Information In Marathi

Aardvark animal Information In Marathi आर्डवार्क हा प्राणी आफ्रिकेतील एक मध्यम आकाराचा निशाचर संस्थान प्राणी आहे. हा प्राणी मुंगी खाऊन आपले पोट भरतो. तो प्रत्येक रात्रीला 50 हजार मुग्यांपेक्षा जास्त खातो. या प्राण्याचे डुकराप्रमाणे लांब तोंड असते तसेच याचा उपयोग जमिनीतून अन्न बाहेर काढण्यासाठी करतो. हा प्राणी आफ्रिका खंडाच्या दक्षिणेकडील भागांमध्ये आढळून येतो. खळकाळ भाग वगळले असता, हा प्राणी आफ्रिका खंडाच्या दोन तृतीयांश प्रदेशांमध्ये आढळून येतो. हा प्राणी मुंग्या आणि दिमकांवर आपला उदरनिर्वाह भागवतो. या प्राण्याची नखे तीक्ष्ण असून त्याचे पाय खूप मजबूत असतात.

आर्डवार्क प्राण्याची संपूर्ण माहिती Aardvark animal Information In Marathi

त्याच्यामध्ये टेकड्यांमधून खोदून काढण्याची शक्ती असते. हे प्राणी आपल्या पिल्लांना राहण्यासाठी पुरण तयार करतात. या प्राण्यांची संख्या दिवसेंदिवस कमी होत आहे. त्यामुळे हे प्राणी संरक्षित प्राणी म्हणून घोषित केले आहे. आर्डवार्क हे प्राणी जरी डुकरांप्रमाणे दिसत असले तरी डुकरांची त्याचा जवळचा ही संबंध नाही.

या प्राण्यांची प्रजाती ओरेक्टेरोपस वंशातील एक परिवर्तनशील प्रजाती मानली जाते. या प्राण्यांचे काही वैशिष्ट्य आहेत. तर चला मग आर्डवार्क या प्राण्याविषयी सविस्तर माहिती पाहूया.

ऑर्डवार्क हे प्राणी कुठे राहतात ?

आर्डवार्क हे प्राणी मोठ्या प्रमाणात आफ्रिका खंडामध्ये आढळून येतात. आफ्रिका खंडातील सवाना तसेच गवताळ प्रदेश, वूडलँड येथे हे प्राणी आढळून येतात. हे प्राणी दिवसाच्या उष्णतेपासून वाचवण्यासाठी गुहेमध्ये दिवस घालवतात किंवा त्यांनी तयार केलेल्या घरामध्ये राहतात.

दलदलीच्या जंगलामध्ये हे प्राणी राहणे पसंत करतात. कारण तेथे पाण्याचे मोठ्या प्रमाणात उपलब्धता असते आणि त्यांना खोदण्यास सुद्धा ती जमीन हलकी जाते. हे प्राणी खडकाळ भागांमध्ये कमी प्रमाणात आढळून येतात. त्या व्यतिरिक्त हे प्राणी नामीबिया व घनाच्या किनारी भागांमध्ये आढळून येतात.

आर्डवार्क प्राणी काय खातात?

आर्डवार्क हे प्राणी निशाचर प्राणी असून तो एकटा राहणे पसंत करतो तसेच हे प्राणी मुंग्या आणि दिमाग खातात तसेच हे प्राणी काकडी सुद्धा खातात. त्या व्यतिरिक्त हे प्राणी जमिनीतील फळ खातात. त्यांच्या बिळाजवळ हे प्राणी मलविसर्जन करतात.

हे प्राणी त्यांच्या आहारामध्ये लाल मुंग्या खाणे टाळतात. दररोज खाण्यासाठी 10 ते 20 किलोमीटर त्यांच्या बिळाजवळून अंतर पार करून खाण्यासाठी बाहेर पडतात. दुपारी उशिरा किंवा सूर्यास्तानंतर थोड्याच वेळात आर्डवार्क हे प्राणी त्यांच्या बिळातून बाहेर पडतात.

जेव्हा या प्राण्यांना एखाद्या मुंगीचे वारूळ किंवा दिमकांची शोध लागतो तेव्हा हे प्राणी त्यांच्या शक्तिशाली पुढच्या पायांनी जोरात खदतो. भक्षकांचे हालचाल ऐकण्यासाठी त्याचे लांबकांत सरळ ठेवतो. त्यांच्या लांब चिकट जिभेने तो किटकांची पटापट संख्या पकडून खातो मुग्यांच्या ढिगार्‍यातून अत्यंत कठीण कवचातून लवकर खोदण्यास त्यांचे पाय खूप सक्षम असतात तसेच नाकपुड्याच्या सील वरून धूळ श्वास घेण्यास सुद्धा टाळते. मुंग्यांचे वरूळ किंवा जमीन उकरण्यासाठी त्यांच्या थुंकीचा सुद्धा ते वापर करतात.

आर्डवार्क प्राण्याची शारीरिक रचना :

हा प्राणी दिसायला डुकरासारखा दिसतो परंतु तो डुकराच्या प्रजातीमध्ये येत नाही. त्याचे शरीर ठळकपणे कमानदार पाठीमागे कडक असते तसेच रखरखीत केसांनी विरळ झाकलेले त्याची पाठ असते. त्याचे हातपाय मध्यम लांबीचे असतात.

त्याच्या मागील पाय पुढच्या पायापेक्षा लांब असतात. पुढच्या पायांनी अंगठा गमावलेला आहे. या प्राण्याच्या पायांना चार बोटे असतात तर मागील पायांना पाच बोटे आहेत. तसेच त्याच्या प्रत्येक पायाच्या बोटाला मजबूत असे नखे असतात. त्याचा उपयोग तो जमीन करण्यासाठी करतो.

यांचे वजन हे 60 ते 80 किलो पर्यंत असते तसेच त्यांची लांबी 105 ते 130 cm लांब असते. या प्राण्याची शेपटी 70 सेंटीमीटर लांब असते. यांच्या शरीराचा रंग हा फिकट पिवळसर राखाडी असतो. मातीमुळे बऱ्याचदा यांचा रंग लाल, तपकिरी सुद्धा असतो.

त्यांची त्वचा ही कडक असते. त्यांचे केस डोक्यावर व शेपटीवर छोटे छोटे असतात. त्यांच्या पायावर मात्र लांब केस असतात. शरीराच्या बहुतांश भागावरील केस तीन ते चार केसांच्या गुच्छमध्ये विभागलेले असतात. नाकावर केस दाट असून त्यांचा उपयोग मातील कण बाहेर काढण्याकरता करतात.

आर्डवार्कची जीवन पद्धती:

या प्राण्यांचा प्रजनन हंगाम हा सात महिन्यांचा असतो. तसेच मे ते जुलैमध्ये यांचे पिल्लू जन्माला येते. जेव्हा जन्माला हे पिल्लू येते तेव्हा त्याचे कान चपळ असतात आणि त्यांच्या शरीरावर अनेक सुरकुत्या असतात. दोन आठवड्यानंतर त्यांची त्वचा घट्ट होते आणि सुरकुत्या नाहीश्या होत जातात. त्यांना कान सरळ ठेवता येतात. पाच ते सहा आठवड्यानंतर शरीरावर केस वाढू लागतात.

हे पिल्लू त्याच्या आईसोबत बिळामध्ये किंवा घरामध्ये राहते तसेच हे पिल्लू 16 महिन्याचे होईपर्यंत त्याला दूध पाजते. हे पिल्लू सहा महिन्याचे असताना ते बुरुज खणण्यास सक्षम असते परंतु बऱ्याचदा पुढील वीण हंगामापर्यंत हे पिल्लू आईकडेच राहते. हे प्राणी माणसाळले जाऊ शकतात.

बऱ्याच ठिकाणी माणसांनी यांना मासासाठी पाळलेले आहेत. बरेच माणसे या प्राण्यांची शिकार सुद्धा करतात. या प्राण्यांची सुद्धा बरेच प्राणी शिकार करतात. नैसर्गिकता हे प्राणी वीस वर्षांपर्यंत जगू शकतात . बंदीवासामध्येही प्राणी 23 वर्षापर्यंत जगतात त्यांना सिंह, बिबट्या, चित्ता, आफ्रिकन जंगली कुत्रा, हायना आणि अजगर अशा प्राण्यांपासून धोका आहे.

स्वतःच्या बचाव करण्यासाठी हे प्राणी झिगझॅक पद्धतीने धावतात परंतु तरीसुद्धा जर हे प्राणी एखाद्या शिकारच्या तडाख्यात सापडले तर त्यांच्या तीक्ष्ण पंजाने आघात करतात व त्यांच्या पायांनी जोरदार फटके मारतात.

या प्राण्यांचे प्रकार

ऑरेक्टेरोपोडिडे :

या प्रजातीचे प्राणी सुद्धा मुंग्या खातात. त्यांच्यामध्ये मुंग्या खात तसेच हे प्राणी सुद्धा अन्नाच्या शोधामध्ये रात्री शिकारीसाठी निघतात. हे प्राणी आधुनिक आर्डवर्क असून बहुपत्नीत्व असतात. यांच्यामधील माद्या ह्या पिल्लांची काळजी घेतात. प्रजननासाठी विशिष्ट मार्ग अवलंबतात. यांचा गर्भधारणेचा कालावधी हा सात महिन्यांचा असतो. तसेच वर्षातून यांना एकच अपत्य जन्माला येते.

सिंह, बिबट्या, चित्ता, आफ्रिकन जंगली कुत्रा, हायना आणि अजगर अशा प्राण्यांपासून धोका आहे. स्वतःच्या बचाव करण्यासाठी हे प्राणी झिगझॅक पद्धतीने धावतात. परंतु तरीसुद्धा जर हे प्राणी एखाद्या शिकारच्या तडाख्यात सापडले तर त्यांच्या तीक्ष्ण नखांनी आघात करतात व त्यांच्या पायांनी जोरदार फटके मारतात.

ऑरेक्टेरोपस :

या प्राण्याच्या पायांना चार बोटे असतात तर मागील पायांना पाच बोटे आहेत तसेच त्याच्या प्रत्येक पायाच्या बोटाला मजबूत असे नखे असतात. त्याचा उपयोग तो जमीन खोदण्यासाठी करतो. यांचे वजन हे 60 ते 80 किलो पर्यंत असते तसेच त्यांची लांबी 105 ते 130 cm लांब असते तसेच या प्राण्याची शेपटी 70 cm लांब असते. यांच्या शरीराचा रंग हा फिकट पिवळसर राखाडी असतो. मातीमुळे बऱ्याचदा यांचा रंग लाल तपकिरी सुद्धा असतो.

FAQ